Autor: Kancelaria

Wciąż trwają prace nad przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane i niektórych innych ustaw z dnia 3 października 2022 r. (dalej: „Projekt”). Zgodnie z pierwotnymi założeniami Projektu, zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1846, dalej: „Ustawa”) miały wejść w życie już od dnia 1 stycznia 2023 r. Ze względu jednak na aktualny stan procesu legislacyjnego, a w szczególności niezakończone opiniowanie Projektu przez szereg komitetów Rady Ministrów oraz Komisję Prawniczą, wyżej wskazany termin wejścia w życie nie został utrzymany i obecnie trudno ocenić kiedy ostatecznie projektowane zmiany zaczną obowiązywać.

Na nowelizację oczekują w szczególności indywidualni, mali inwestorzy budowlani, wobec których aktualizacja przepisów Ustawy przewiduje szeroki zakres udogodnień oraz mechanizmów zabezpieczających ich prawa. Wśród najważniejszych zmian w przepisach należy wskazać zwłaszcza:

/ Rozszerzenie zwolnienia z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę także w odniesieniu do wolnostojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych nie więcej niż dwukondygnacyjnych, mających powierzchnię zabudowy powyżej 70 m² i których budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora (dodany art. 29 ust. 1 pkt 1b Ustawy). W obecnym stanie prawnym powierzchnia zabudowy do 70 m² stanowi ustawowy limit, natomiast w przypadku większych budynków nie przysługuje zwolnienie z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. W świetle art. 29 ust. 1 pkt 1b budowa budynków o powierzchni powyżej dotychczasowego limitu będzie wymagała jedynie zgłoszenia właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej;

/ Wprowadzoną w nowelizacji art. 53c ust. 1 pkt 1 Ustawy możliwość przystąpienia do użytkowania budynku mieszkalnego jednorodzinnego po zakończeniu jego budowy z chwilą złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego – nie będzie konieczne uprzednie występowanie o pozwolenie na użytkowanie;

/ Wprowadzenie funkcjonalności portalu e-Budownictwo w postaci Bazy Projektów Budowlanych (art. 79l Ustawy). Zgodnie z projektowanym art. 79m w Bazie Projektów Budowlanych będą gromadzone projekty budowlane, w tym projekty zagospodarowania działki lub terenu, projekty architektoniczno-budowlane i projekty techniczne, sporządzone w postaci elektronicznej, zamieszczone przez użytkowników kont. Zamieszczenie projektów zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego w Bazie Projektów Budowlanych zwolni inwestorów z obowiązków dołączania takich projektów do wniosków o udzielenie pozwolenia na budowę.

/ Informatyzację procedur związanych z udzieleniem pozwoleń na budowę i pozwoleń na rozbiórkę budynków – zgodnie ze zmianami przewidzianymi w Projekcie składanie wniosków o wydanie pozwoleń będzie możliwe za pośrednictwem portalu e-Budownictwo;

/ Przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego oraz dodanie sporządzania opracowań technicznych dotyczących obiektów budowlanych jako samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (dodane art. 12 ust. 1 pkt 5a oraz pkt 5b);

/ Rozszerzenie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, w szczególności w związku z wydłużeniem okresu przedawnienia wynikającego z art. 100 Ustawy. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu nie będzie możliwe wszczęcie postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie po upływie 3 lat od dnia powzięcia przez organ nadzoru budowlanego wiadomości o popełnieniu czynu powodującego tę odpowiedzialność i po upływie 10 lat od popełnienia czynu. W obecnym stanie prawnym wszczęcie postępowania nie jest możliwe po upływie 6 miesięcy o powzięcia informacji przez organ nadzoru oraz po upływie 3 lat od zakończenia prac lub wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie budynku. Ponadto zgodnie z projektowanym art. 97 ust. 1a doprecyzowano moment wszczęcia postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie na moment złożenia właściwego wniosku przez organ nadzoru budowlanego, który w tym postępowaniu na mocy art. 97 ust. 1b uzyska status strony.

Projektowane zmiany należy ocenić jako szczególnie korzystne dla inwestorów indywidualnych, zwłaszcza tych realizujących projekty budowlane na prywatne potrzeby. Jednocześnie przedłużające się prace nad nowelizacją Ustawy tworzą stan niepewności prawa i skutkują wstrzymaniem wielu inwestycji budowlanych planowanych przez inwestorów, którzy będą mogli skorzystać z przewidzianych w nowelizacji udogodnień. Ze względu na powyższe, pozostaje wyrazić nadzieję, że proces legislacyjny Projektu zostanie przyspieszony na początku 2023 roku i tym samym wejście w życie projektowanych zmian nie zostanie znacząco odłożone czasie.

Chociaż prace nad projektem ustawy o ochronie ludności oraz o stanie klęski żywiołowej z dnia 31 sierpnia 2022 r. („Ustawa”) najprawdopodobniej utknęły w martwym punkcie na etapie opiniowania, projekt ten nadal nie został skasowany, a zgodnie z jego założeniami Ustawa ma zacząć obowiązywać już od dnia 1 stycznia 2023 roku. Pomimo tego, że dotrzymanie przewidzianego w projekcie terminu wydaje się znacząco utrudnione z uwagi na aktualny stopień zaawansowania prac legislacyjnych, dotychczasowa praktyka władzy ustawodawczej nie pozwala na jednoznaczne wykluczenie możliwości wejścia w życie Ustawy na początku nadchodzącego roku. W tym kontekście wciąż aktualne pozostają rozważania nad szeregiem kontrowersyjnych rozwiązań przewidzianych w przepisach Ustawy, do tej pory niezmienionych w wersji projektu opublikowanej na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji. Najważniejsze zmiany przewidziane w Ustawie obejmują kwestie związane z wprowadzeniem do systemu prawnego szczególnych rozwiązań, które mogą skutkować naruszeniem podstawowych wolności i praw obywatelskich.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 pkt 1) i pkt 2) Ustawy przewidziane jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego dwóch „stanów” specyficznego funkcjonowania organów administracji publicznej – tj. „stanu pogotowia” oraz „stanu zagrożenia”. Stosownie do brzmienia art. 27 ust. 2 Ustawy w okresie obowiązywania stanu pogotowia lub stanu zagrożenia organy administracji publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów Ustawy, co zdaje się klasyfikować wyżej wskazane „stany” jako pewien rodzaj nowych stanów nadzwyczajnych, pozbawionych jednak podstaw konstytucyjnych.

Powyższe ma o tyle doniosłe znaczenie, że stan pogotowia oraz stan zagrożenia w myśl przepisów Ustawy mają być wprowadzane na podstawie rozporządzenia odpowiednio ministra właściwego ds. wewnętrznych lub zarządzenia wojewody, dla obszaru województwa (stan pogotowia) oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów (stan zagrożenia), w którym to rozporządzeniu (lub zarządzeniu) właściwy organ określi szczegółowy zakres zadań, realizowanych w związku z wprowadzeniem danego stanu, uwzględniając rodzaj zagrożenia oraz rozwiązania przyjęte w celu minimalizacji skutków tego zagrożenia.

Co więcej w czasie trwania stanu zagrożenia, jak również w czasie trwania wskazanego w Konstytucji RP stanu klęski żywiołowej, na podstawie art. 31 Ustawy Prezes Rady Ministrów (art. 31 ust. 1) oraz minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom stanu zagrożenia lub stanu klęski żywiołowej lub ich usuwanie (art. 31 ust. 2), uzyskują uprawnienie do wydawania szerokiemu zakresowi podmiotów wiążących poleceń w celu odpowiednio przeciwdziałania zaistniałemu zagrożeniu lub skutkom klęski żywiołowej, lub ich usunięcia – w drodze decyzji administracyjnej, podlegającej natychmiastowemu wykonaniu. W świetle powyższego istotne znaczenie ma fakt, iż zgodnie z art. 31 Ustawy w zakres podmiotów, które będą podlegać wyżej wskazanym poleceniom wchodzą nie tylko podmioty funkcjonalnie podległe Prezesowi Rady Ministrów takie jakorgany administracji rządowej, państwowe osoby prawne, organy samorządu terytorialnego, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, ale także – przedsiębiorcy. Taka konstrukcja przepisów dozwalałaby zatem organom administracji publicznej na ingerowanie w swobodę przedsiębiorczości oraz prawa i wolności obywateli posiadających status przedsiębiorców, bez jednoczesnego wprowadzenia konstytucyjnego stanu nadzwyczajnego w przypadku obowiązywania wyłącznie stanu zagrożenia w rozumieniu Ustawy.

Warto także wskazać, że chociaż przepisy Ustawy precyzują maksymalny termin, na który właściwe organy administracji mogą wprowadzić stan pogotowia lub stan zagrożenia – tj. 30 dni z możliwością ewentualnego ich przedłużenia, Ustawa jednocześnie nie zawiera przepisów charakterystycznych dla konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych, które zakazują ponownego wprowadzenia danego „stanu” przez określony okres po ustaniu pierwotnie określonego czasu jego trwania. W tym kontekście organy władzy publicznej zyskają możliwość nieustannego i w praktyce nieograniczonego wprowadzania tych szczególnych stanów funkcjonowania państwa, których obowiązywanie wiązać się będzie z pewnym zakresem ograniczeń konstytucyjnych wolności.

Przepisy Ustawy przewidują wiele innych specyficznych rozwiązań, takich jak np. uchylenie dotychczasowej ustawy o stanie klęski żywiołowej, zredukowanie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za działania podejmowane w okresie obowiązywania stanów nadzwyczajnych, ograniczenie wymogów stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych w odniesieniu do działań lub prac niezbędnych „dla celów przeciwdziałania zagrożeniom” oraz określenie zasad realizowania obrony cywilnej w stanie zagrożenia bezpieczeństwa Państwa.

Wiele przepisów zaproponowanych w projekcie Ustawy zawiera rozwiązania, których zgodność z Konstytucją RP należy podawać w wątpliwość. Z uwagi na obecny stopień zaawansowania prac legislacyjnych warto jednak mieć na względzie, że te najbardziej kontrowersyjne rozwiązania mogą zostać ostatecznie zmienione, tak żeby ryzyko naruszenia praw i wolności obywatelskich zostało zminimalizowane.

W poniedziałek 19 grudnia 2022 r. odbyła się coroczna uroczystość ślubowania aplikantów radcowskich, w czasie której nasza prawniczka, Dominika Guz, dołączyła do grona członków Izby warszawskiej. Serdecznie gratulujemy naszej aplikantce oraz życzymy sukcesów i powodzenia na dalszej drodze zawodowej!

W środę 14 grudnia 2022 r. odbyła się coroczna uroczystość ślubowania aplikantów adwokackich, w czasie której nasze prawniczki, Justyna Dulewicz oraz Monika Niechoda, dołączyły do grona członków Izby warszawskiej. Serdecznie gratulujemy naszym aplikantkom oraz życzymy sukcesów i powodzenia na dalszej drodze zawodowej!

W dniu 2 grudnia 2022 r. Prezydent RP podpisał kontrowersyjną w środowisku prawniczym ustawę nowelizującą Kodeks Karny. Projekt ustawy w zakresie przepadku został przez nas uprzednio omówiony pod linkiem https://gkwlegal.pl/projektowane-zmiany-w-kodeksie-karnym-przepadek-pojazdu/.  Nowelizacja wprowadza m.in. przewidzianą w pierwotnym projekcie ustawy instytucję obligatoryjnego przepadku pojazdu lub jego równowartości w przypadku prowadzenia pojazdu pod wpływem środka odurzającego lub w stanie nietrzeźwości – chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm³ w wydychanym powietrzu.

W toku procesu legislacyjnego wprowadzono zmianę w zakresie obliczania równowartości prowadzonego pojazdu – za równowartość pojazdu w pierwszej kolejności ma uznawać się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo. Dopiero w sytuacji braku polisy przyjmowana będzie średnia wartość rynkowa pojazdu ustalona na podstawie dostępnych danych, bez powoływania biegłego.

Ustawa w zakresie przepadku pojazdu wchodzi w życie po upływie roku od dnia ogłoszenia. Ustawa nie została dotychczas opublikowana w Dzienniku Ustaw.