Projekt ustawy o sporach zbiorowych pracy

W dniu 16 lutego 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o sporach zbiorowych pracy (dalej „Projekt”). Nowa ustawa ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.  Zgodnie z uzasadnieniem Projektu, projektowane zmiany mają na celu zwiększenie efektywności rozwiązywania sporów zbiorowych i konfliktów społecznych.

Jedną z głównych zmian w stosunku do obowiązującej ustawy jest wprowadzenie otwartego katalogu przedmiotów sporu zbiorowego. Obecnie spór zbiorowy pracowników z pracodawcą może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych. Zgodnie z nową definicją, sporem zbiorowym pracy będzie spór osób wykonujących pracę zarobkową z pracodawcą lub pracodawcami o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa, związane z wykonywaniem pracy.  Jak wskazuje uzasadnienie Projektu, spór będzie mógł być prowadzony we wszelkich sprawach zbiorowych, w których związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową.

Kolejną istotną zmianą jest ograniczenie czasu trwania sporu do 9 miesięcy z możliwością wydłużenia o 3 miesiące. W tym okresie spór powinien zakończyć się sporządzeniem odpowiednich dokumentów – porozumienia kończącego spór lub protokołu rozbieżności, w innym razie spór będzie wygasał z mocy prawa.

Następną modyfikacją jest konieczność zawiadamiania o powstaniu sporu ministra właściwego do spraw pracy. Dotychczasowe przepisy przewidywały obowiązek zawiadomienia okręgowego inspektora pracy.

W Projekcie pojawia się też nowe pojęcie „pracodawcy dominującego”, tj. pracodawcy lub przedsiębiorcy, który bezpośrednio lub pośrednio wywiera dominujący wpływ na funkcjonowanie innego pracodawcy lub przedsiębiorcy, w szczególności z tytułu własności, posiadanych udziałów lub akcji. Proponowane rozwiązanie ma umożliwić prowadzenie sporu zbiorowego z podmiotem, który jest władny do podejmowania decyzji w sferze praw i interesów pracowniczych, kształtowania warunków zatrudnienia, czy rozstrzygania o środkach na wynagrodzenia zatrudnionych osób.

Ponadto, w Projekcie wydłużono terminy na spełnienie żądań organizacji związkowej przez pracodawcę, a także ogłoszenie strajku i najwcześniejsze możliwe zorganizowanie strajku.

Wśród pozostałych proponowanych zmian warto wspomnieć o wprowadzeniu:

/ warunku uczestniczenia w rokowaniach, co najmniej jednej reprezentatywnej organizacji związkowej;

/ wymogu wyłaniania reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego;

/ mediacji prewencyjnej.