Projektowane zmiany w Kodeksie Karnym. Przepadek pojazdu

Komisja Nadzwyczajna ds. zmian w kodyfikacjach w dniu 25 maja 2022 r. sporządziła sprawozdanie do projektu ustawy o zmianie Kodeksu Karnego, który przewiduje m.in. obligatoryjne orzeczenie przez Sąd przepadku pojazdu mechanicznego sprawcy prowadzącego pojazd w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.

W uzasadnieniu noweli, ustawodawca wskazuje, że przepadek pojazdu ma stanowić reakcję na wysoką skalę przestępstw drogowych, które są popełniane przez osoby nietrzeźwe lub pod wpływem środków odurzających. Instytucja obligatoryjnego orzeczenia przepadku ma na celu utrudnić sprawcy popełnienie tego samego czynu w przyszłości – pozbawienie sprawcy posiadania pojazdu lub środków pieniężnych na zakup następnego niewątpliwe w większości przypadków będzie stanowiło przeszkodę w pozyskaniu kolejnego pojazdu.

/ Nowelizacja kodeksu karnego przewiduje orzeczenie obligatoryjnego przepadku pojazdu lub jego równowartości, prowadzonego przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek, zgodnie z którym sąd może odstąpić od jego orzeczenia, jeśli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm³. Natomiast jeśli sprawca czynu był już uprzednio karany za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub środków, wówczas sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku tylko w wyjątkowym wypadku, uzasadnionym szczególnymi okolicznościami.

/ Sąd będzie zobowiązany orzec również przepadek pojazdu lub jego równowartości w przypadku, którym sprawca kierował w momencie popełnienia czynu w postaci sprowadzenia katastrofy lądowej lub bezpośredniego jej niebezpieczeństwa, jak również wypadku, którego skutkiem był uszczerbek na zdrowiu osoby trzeciej – jeśli czyny te popełnił w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających i został za nie następnie skazany. Przepadek ma również zostać orzeczony przez sąd w sytuacji, gdy sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia albo spożywał alkohol lub środki odurzające po spowodowaniu powyższych zdarzeń, a przed uprzednim zbadaniu przez właściwe organy sprawcy na zawartość alkoholu lub obecność środka odurzającego..

/ W kwestii własności pojazdu, który miałby ulec przepadkowi wprowadzono rozwiązanie, że jeśli pojazd nie należy do sprawcy bądź jest przedmiotem współwłasności, sąd nie orzeknie jego przepadku, lecz przepadek jego równowartości na podstawie szacunkowej, średniej wartości pojazdu, ustalonej na dzień popełnienia przestępstwa. Analogiczna sytuacja ma mieć miejsce w przypadku, gdy orzeczenie przepadku będzie niemożliwe lub niecelowe, gdy pojazd zostanie przez sprawcę zbyty lub utracony, jak również gdy ulegnie zniszczeniu lub znacznemu uszkodzeniu.

/ Ustawodawca przewidział również odrębną sytuację, w której pojazd mechaniczny był prowadzony przez sprawcę wykonującego czynności zawodowe lub służbowe, polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz swojego pracodawcy. W takiej sytuacji ekwiwalentem przepadku pojazdu ma być nawiązka w wysokości minimum 5.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Uprzywilejowanie zawodowych kierowców ma wynikać z nikłego prawdopodobieństwa wyegzekwowania od nich równowartości prowadzonego pojazdu, gdyż w większości przypadków prowadzą pojazd o znacznej wartości (tak jak ma to miejsce w przypadku chociażby kierowców autobusów); oraz orzekanych środków karnych w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, co w praktyce uniemożliwia wykonywanie im zawodu.

Obecnie projekt ma trafić do drugiego czytania przed Sejmem, po wprowadzonych poprawkach przez Komisję Nadzwyczajną ds. zmian w kodyfikacjach. Poprawki komisji zakładają orzeczenie nawiązki w wysokości do 1 miliona złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w przypadku, gdy orzeczenie przepadku jest niemożliwe lub niecelowe. Wysokość nawiązki ma odpowiadać wartości pojazdu określonej w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średniej wartości rynkowej pojazdu. W przypadku posiadania przez pojazd unikalnych cech, w celu ustalenia jego wartości rynkowej obligatoryjne ma być zasięgnięcie opinii biegłego.

08.06.2022, Katarzyna Nowicka