Zmiany w prawie spadkowym w zakresie oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez spadkobiercę

W dniu 20 stycznia 2023 r. do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji Kodeksu cywilnego oraz innych ustaw (druk 2977). Nowelizacja zakłada zmiany w prawie spadkowym – jak wskazuje Ustawodawca – w celu lepszego zabezpieczenia sytuacji prawnej spadkobierców, w szczególności osób małoletnich i całkowicie ubezwłasnowolnionych.

Projekt ustawy doprecyzowuje m.in. kwestię złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 1015 k.c., oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Tymczasem projektowane zmiany precyzują, iż do zachowania powyższego terminu ma być wystarczające złożenie wniosku o odebranie oświadczenia przed jego upływem, a nie złożenie samego oświadczenia. Dodatkowo, w przypadku, gdy do złożenia oświadczenia potrzebne jest zezwolenie sądu (jak w przypadku osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych), bieg terminu na jego złożenie ma ulec zawieszeniu na czas trwania postępowania w przedmiocie zezwolenia.

Zmianę w powyższym zakresie należy ocenić pozytywnie. Pomimo dosyć zbieżnej linii orzeczniczej oraz poglądów prezentowanych przez doktrynę z proponowanymi zmianami, nie do wykluczenia było ryzyko przyjęcia przez sąd odmiennego poglądu w danej sprawie i uznania, że termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie został zachowany. Brak wpływu wnioskodawcy na długość postępowania o wydanie zezwolenia na złożenie stosownego oświadczenia w imieniu małoletniego lub ubezwłasnowolnionego w praktyce powodował, że postępowania te często prawomocnie ulegały zakończeniu po upływie 6-miesięcznego terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Ponadto nawet w przypadku uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego i złożenia w sądzie rejonowym wniosku o odebranie oświadczenia przed upływem wskazanego terminu, wnioskodawcy napotykali kolejne przeszkody związane z wyznaczeniem posiedzenia w sprawie i odebraniem oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku przez sąd już po ustawowym terminie. Zważywszy na powyższe, uchwalenie zmian w proponowanym brzmieniu w sposób oczywisty zapewni należytą ochronę interesów spadkobierców i pozwoli na usunięcie wątpliwości w zakresie interpretacji sposobu obliczania terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.