Zmiana przepisów ustawy Prawo o notariacie

W dniu 11 października 2022 r. do Sejmu wpłynął przyjęty przez rząd Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw.

Najważniejsze zmiany, jakie przewiduje nowelizacja przedstawiają się następująco:

/ Przyznanie notariuszom uprawnień do dokonywania w księgach wieczystych wpisów własności nieruchomości, związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali oraz ustanowieniem i obciążeniem odrębnej własności lokalu ograniczonymi prawami rzeczowymi oraz innymi roszczeniami. Korzystanie przez notariusza z powyższego uprawnienia będzie uzależnione od uzyskania zaświadczenia wydawanego przez Ministerstwa Sprawiedliwości. Otrzyma je notariusz prowadzący kancelarię notarialną przez 3 lata, przeciwko któremu nie wydano prawomocnego orzeczenia o nałożeniu kary dyscyplinarnej.

W obecnym stanie prawnym, wpisów do ksiąg wieczystych dokonują referendarze sądowi.  Powyższą zmianę projektodawca uzasadnia celem usprawnienia i przyspieszenia procesu dokonywania wpisów. Powyższe ma przyczynić się do poprawy efektywności działania systemu związanego z obrotem nieruchomościami, przy jednoczesnym ułatwieniu obywatelom uzyskiwania wpisów ustanawianej na ich rzecz własności oraz redukcji kosztów kredytów hipotecznych;

/ Przyznanie notariuszom kompetencji do wydawania notarialnych nakazów zapłaty, ograniczonych do roszczeń niewątpliwych oraz bezspornych, udowodnionych dołączonym do wniosku: dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem albo wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu. Wysokość roszczeń, które będą mogły zostać potwierdzone notarialnym nakazem zapłaty ma być ograniczona do kwoty 75 tysięcy złotych. Miesięcznie notariusz ma być uprawniony do wydania nie więcej niż 200 notarialnych nakazów zapłaty;

/ Zmiana statusu prawnego notariusza. W świetle obecnie obowiązujących przepisów, notariusz w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, korzystająca z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Po nowelizacji, notariusz ma uzyskać status funkcjonariusza publicznego. Jak wynika z uzasadnienia projektu jest to rozwiązanie, które nawiązuje wprost do prawa francuskiego;

/ W celu sprawowania nadzoru nad notariatem ma być powołany nowy organ – Rzecznik Dyscyplinarny Notariatu. Rzecznik ma być uprawniony do prowadzenia dochodzeń dyscyplinarnych oraz do składania wniosków dyscyplinarnych. Wystąpi również w roli oskarżyciela przed sądami dyscyplinarnymi w sprawach, w których złoży wniosek o jego wszczęcie. Uprawnienie do dokonania wyboru Rzecznika Dyscyplinarnego Notariatu spośród 3 kandydatów będących notariuszami, przedstawionych przez Krajową Radę Notarialną ma spocząć na Ministrze Sprawiedliwości;

/ Nowelizacja ma umożliwić obowiązkowe zawieszenie notariusza w czynnościach zawodowych w przypadku wszczęcia przeciwko niemu postępowania o umyślne przestępstwo, ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Uprawnienie do obowiązkowego zawieszenia notariusza ma przysługiwać Ministrowi Sprawiedliwości.

/ Notariuszem będzie mogła zostać osoba, która ukończy 28 lat. Obecnie notariuszem może zostać osoba, która ukończyła 26 lat.  

/ Wobec powyższego, odpowiednim zmianom ulec mają również przepisy innych ustaw, m.in. Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie uwzględniania przepisów o notarialnych nakazach zapłaty oraz o czynnościach w postępowaniu wieczystoksięgowym. Ponadto zmiany obejmą również przepisy Ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy Kodeksu postępowania karnego i Ustawy o komornikach sądowych (w zakresie doręczeń).

W dniu 27 października 2022 r. odbyło się I czytanie projektu ustawy, w ramach którego za przyjęciem zmian opowiedziało się 232 posłów. Na najbliższych posiedzeniach Sejmu, planowane jest przedłożenie sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Wejścia w życie zmian, możemy spodziewać się najwcześniej w IV kwartale 2023 roku, bowiem ustawodawca przewidział dwunastomiesięczny vacatio legis.